Program adaptacyjny - Serce i pomoc

Utworzono dnia 12.09.2023

Program adaptacyjny dla uczniów klas IV

Publicznej Szkoły Podstawowej w Krzątce

Rok szkolny 2023/2024

1. WSTĘP

Przejście uczniów z klasy III do klasy IV i rozpoczęcie nauki na II etapie edukacyjnym to poważna zmiana ich szkolnym życiu.

Zmiany organizacyjne, z którymi spotykają się uczniowie u progu klasy czwartej to przede wszystkim zmiana wychowawcy klasy, wprowadzenie systemu lekcyjnego wyznaczonego dzwonkami, konieczność zmiany sal na kolejne lekcje, zmiana w ocenianiu, szybsze tempo pracy, większe obciążenie nauką, która podzielona jest na przedmioty oraz zmiana jednego do tej pory najważniejszego nauczyciela na cały zespół nauczycieli, mających różne osobowości, wymagania i style pracy.

Uczniowie kończący I etap edukacyjny mogą mieć, zatem trudności wynikające

z różnic w organizacji nauczania, ale również wynikające z wcześniejszego rozpoczęcia nauki czy też znaczących różnic programowych pomiędzy obowiązującą w kl. I-III podstawą programową, a nową podstawą programową w klasie IV. Wszystko to powoduje, że między klasą III i IV mamy do czynienia z istotnym „progiem szkolnym”. Dlatego bardzo ważne jest w okresie zmiany etapów edukacyjnych stworzenie przyjaznego klimatu w szkole, na który składają się relacje uczeń – nauczyciel, nauczyciel – rodzice oraz tworzenie dobrego klimatu w grupie rówieśniczej. Nauczyciele powinni dążyć do tego, żeby stworzyć dzieciom jak najlepsze warunki przystosowania się do zmienionej rzeczywistości. Uczniowie wymagają wtedy szczególnej opieki ze strony dorosłych, oczekują otwartej i opiekuńczej postawy pozwalającej bez zbytniego stresu i niepotrzebnych lęków przekroczyć próg między klasą III – nauczaniem zintegrowanym a klasą IV.

2. CELE PROGRAMU:

- ułatwienie uczniom procesu adaptacji do nowej szkolnej rzeczywistości;

- wdrożenie ucznia do procesu kształcenia w II etapie edukacji (nauczanie przedmiotowe);

- obniżenie stresu związanego z rozpoczęciem nauki w klasie IV;

- zwiększenie samodzielności uczniów, przełamanie barier, które stawia przed

nimi nieśmiałość, brak poczucia własnej wartości;

- zwiększenie poczucia bezpieczeństwa i adaptacji ucznia w klasie i szkole;

- integracja zespołu klasowego;

- kształtowanie u dzieci pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijanie ciekawości;

- wspieranie rodziców w nowej dla rodziny sytuacji;

- włączenie rodziców do współpracy podczas realizacji programu.

3. DZIAŁANIA NAUCZYCIELI W KLASIE III (MAJ-CZERWIEC)

1) W zakresie organizacji pracy:

a) wprowadzenie podziału na edukacje (przedmioty) – lekcje 45 minutowe, przerwy zgodnie z dzwonkami w szkole;

b) zmiana sal lekcyjnych w ciągu dnia, poznanie różnych sal w szkole;

c) prowadzenie lekcji w obrębie jednej jednostki lekcyjnej od podania celu

do podsumowania (wdrażanie systemu klasowo – lekcyjnego, uczenie planowania pracy w określonym czasie);

d) umożliwienie dzieciom pisania w zeszytach w jedną linię, w małej kratce, długopisem lub piórem;

e) wprowadzenie zapisu lekcji w formule stosowanej w klasach IV-VIII (w porozumieniu z nauczycielami klas starszych) – zapisywanie daty, lekcji, tematu, zwrócenie uwagi na marginesy;

f) formułowanie i zapisywanie notatki z lekcji, zgodnie z realizowanym tematem zajęć (forma zapisu w porozumieniu z nauczycielami klas

II etapu);

g) wprowadzenie indywidualnej metody pracy z tekstem – samodzielna praca uczniów z podręcznikiem;

h) usprawnianie tempa czytania i pisania – przepisywanie z tablicy z ograniczonym czasem, wyszukiwanie fragmentów z tekstu;

i) zadawanie prac domowych w formule zbliżonej do pracy w II etapie edukacyjnym;

j) wyszukiwanie informacji w encyklopedii, internecie – przygotowanie krótkiej ustnej prezentacji na wyszukiwany temat;

k) spacery „na czas” z uwzględnieniem pakowania plecaka, korzystania z toalety i zjedzenia posiłku.

2) W zakresie oceniania:

a) w ocenianiu bieżącym dopełnianie oceny opisowej oceną w skali 1-6;

b) ustalenie i stosowanie kryteriów do oceny pracy uczniów (np. prac plastycznych);

c) stosowanie sposobów sprawdzania wiedzy i umiejętności uczniów metodami stosowanymi w klasach starszych (np. kartkówki, odpowiedź ustna, itp.).

3) W zakresie współpracy z nauczycielami II etapu edukacyjnego:

a) wizyty obserwacyjne nauczycieli klas IV – VIII podczas zajęć w klasie III:

obserwacja sposobu pracy grupy, komunikacji nauczyciel–uczeń, uczeń–uczeń, obserwacja pracy uczniów (tempo, organizacja własnej pracy, nawyki dotyczące pracy w klasie);

b) przykładowe lekcje prowadzone przez nauczycieli klas starszych w klasach trzecich w celu zaprezentowania nowych przedmiotów i poznania przez uczniów nowych nauczycieli, przełamania lęku przed nowymi nauczycielami, poznania zespołu;

c) zaproszenie uczniów klas IV, współpraca z Samorządem Uczniowskim i Szkolnym Kołem Wolontariatu;

d) wizyty (lekcje) w klasach IV;

e) wymiana międzyklasowa na w–f - podział na grupy: chłopcy/dziewczynki;

f) „Gra terenowa” – poznanie szkoły i jej pracowników;

g) po zakończeniu roku szkolnego przekazanie nowemu wychowawcy informacji o wynikach, trudnościach, potrzebach uczniów i zespołu oraz dokumentacji klasy, w tym port folio uczniów i dokumentacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej;

h) ustalenie zasad łagodnego odsunięcia wychowawcy klasy trzeciej w pierwszych tygodniach roku szkolnego;

i) objęcie uczniów okresem adaptacyjnym w klasie IV przez miesiąc wrzesień.

4. DZIAŁANIA WYCHOWAWCY KLASY IV (WRZESIEŃ)

1) W zakresie współpracy z nauczycielami I etapu edukacyjnego i specjalistami:

a) spotkanie wychowawcy klasy III z wychowawcą klasy IV, przekazanie nowemu wychowawcy najistotniejszych informacji o osiągnięciach, trudnościach, potrzebach uczniów oraz dokumentacji klasy, w tym portfolio uczniów i dokumentacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej;

b) zapoznanie z dokumentacją psychologiczno – pedagogiczną uczniów;

c) zapoznanie z ocenami opisowymi uczniów.

2) W zakresie organizacji pracy:

a) ustalenie zasad pracy z uczniami i przekazywania informacji;

b) przedstawienie uczniom nauczycieli uczących w klasie;

c) zapoznanie uczniów z topografią szkoły, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rozmieszczenie sal, w których odbywają się zajęcia dla danej klasy;

d) przedstawienie planu zajęć lekcyjnych z uwzględnieniem sal lekcyjnych, pomoc uczniom w czytaniu planu lekcji, znalezieniu nowych sal (opisy sal, strzałki);

e) zapoznanie uczniów z Zasadami Oceniania

f) zapoznanie z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi w szkole, regulaminami pracowni, organizacją pracy na poszczególnych zajęciach edukacyjnych;

g) przedstawienie zasad funkcjonowania szkoły (biblioteka, świetlica, stołówka, szatnia).

h) pomoc uczniom w zrozumieniu wymagań i przyzwyczajeń nowych nauczycieli.

3) W zakresie spraw wychowawczych:

a) poznanie mocnych i słabych stron uczniów (test inteligencji wielorakich);

b) wybór samorządu klasowego i określenie jego zadań;

c) obserwacja zmian w zespole, pozycji uczniów w klasie;

d) przydział dodatkowych funkcji w klasie;

e) omówienie praw i obowiązków ucznia;

f) rozmowy z uczniami, znalezienie czasu na „wygadanie się”, rozluźnienie atmosfery;

g) pozwalanie uczniom na chwalenie się swoimi sukcesami i porażkami;

4) w zakresie pracy w grupie:

a) określenie zasad - które sprawdziły się w klasach I-III, a które nie;

b) ustalenie kodeksu, kontraktu klasowego (bez NIE);

c) wprowadzenie i posługiwanie się zasadami bez zwracania uwagi, poinformowanie pozostałych nauczycieli o tych zasadach;

d) organizacja zajęć integrujących grupę z wychowawcą i pedagogiem szkolnym;

e) uczenie komunikowania swoich potrzeb oraz porozumiewania się z otoczeniem;

f) budowanie relacji wzajemnej życzliwości, poszanowania i zaufania;

g) ustalenie planu pracy wychowawczej w klasie IV, uwzględniającego następujące obszary:

• kształtowanie umiejętności pracy w zespole;

• rozwijanie poczucia własnej wartości;

• kształtowanie umiejętności porozumiewania się z innymi (rówieśnikami, dorosłymi);

• radzenie sobie ze stresem;

• kształtowanie inteligencji emocjonalnej;

h) zapoznanie uczniów z planem pracy wychowawczej w klasie IV,

i) „Mój Anioł Stróż” – pomoc koleżeńska.

5. DZIAŁANIA NAUCZYCIELI PRZEDMIOTÓW, UCZĄCYCH W KLASIE IV

1) W zakresie współpracy z wychowawcą klasy IV, nauczycielami I etapu edukacyjnego oraz specjalistami:

a) spotkanie nauczyciel – nauczyciel – przekazanie najistotniejszych informacji dotyczących klasy i zrealizowanego materiału;

b) spotkanie wychowawca klasy IV – nauczyciel – przekazanie zasad panujących w zespole;

c) zapoznanie z dokumentacją psychologiczno – pedagogiczną.

2) W zakresie pracy na lekcji:

a) stosowanie tzw. „okresu ochronnego” dla uczniów klas IV, wrzesień miesiącem bez negatywnych ocen - przyzwyczajenie uczniów do innych zasad pracy, oceniania i oczekiwań poszczególnych nauczycieli

b) zapoznanie uczniów z wymaganiami edukacyjnymi;

c) indywidualizacja procesu nauczania (dostosowywanie metod i form pracy dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych);

d) przestrzeganie higieny pracy na zajęciach lekcyjnych oraz ustalonych zasad;

e) zaangażowanie uczniów na lekcji;

f) prowokowanie do poszukiwania celu i użyteczności pracy na lekcji „Dlaczego? Jak myślicie, po co się tego uczymy? Do czego nam się przydadzą te informacje?”

g) zaciekawianie uczniów swoim przedmiotem, poznanie i rozwijanie zainteresowań i zdolności uczniów;

h) zaktywizowanie uczniów do udziału w zajęciach pozalekcyjnych i konkursach;

i) odnoszenie się do treści poznanych w klasach I-III;

j) pozwalanie na prezentację wiedzy spoza szkoły, z innych przedmiotów;

k) upewnianie się czy uczniowie rozumieją polecenia, nowe treści, język przedmiotu;

l) pokazanie, jak korzystać z podręcznika, ćwiczeń – zachęcanie do samodzielnej nauki;

m) dostosowanie notatek do możliwości uczniów;

n) rozmawianie o tym czego wymagamy, jakiej pomocy udzielamy, co jest ważne;

o) w sytuacjach problemowych zawarcie kontraktu nauczyciel – uczeń;

p) budowanie relacji wzajemnej życzliwości, poszanowania i zaufania.

3) W zakresie poprawy koncentracji:

a) uczniowie mają wpływ na sposób uczenia się, prezentacji wiedzy –uczenie przez działanie;

b) pobudzanie pozytywnych emocji;

c) uczenie wyciszenia i skupienia na zajęciach;

d) pokazanie różnych technik notowania charakterystycznych dla przedmiotu;

e) dostosowanie tempa pracy do możliwości uczniów(praca w parach, zespołach, zmienność elementów, mniej przepisywania);

f) ograniczenie bodźców rozpraszających;

g) uczenie uważnego słuchania;

h) stwarzanie atmosfery bezpieczeństwa emocjonalnego;

i) stosowanie komunikatów podtrzymujących uwagę;

j) prowokowanie do aktywnego spostrzegania;

k) wysyłanie pozytywnych komunikatów;

l) dbanie, aby materiał zawierał nowości, ciekawostki;

m) akcentowanie ważnych i istotnych kwestii.

6. DZIAŁANIA SKIEROWANE DO RODZICÓW:

1. Przedstawienie problemów okresu przejściowego i sposobów radzenia sobie z nimi oraz działań nauczycieli klas III na zebraniach z rodzicami uczniów klas III. (maj)

2. Spotkanie informacyjno-edukacyjne dla rodziców klasy IV na początku roku szkolnego, zapoznanie rodziców z programem adaptacyjnym dla uczniów

kl. IV:

a) przypomnienie działań nauczycieli kl. III;

b) przedstawienie zespołu nauczycielskiego dla danej klasy;

c) przedstawienie planu wychowawczego klasy;

d) przedstawienie działań wychowawcy i nauczycieli przedmiotów;

e) zapoznanie rodziców z ofertą szkoły.

3. Pedagogizacja: psycholog lub pedagog omawia trudności adaptacyjne, które mogą wystąpić u dzieci w tym wieku oraz specyfikę i warunki nauki w klasie czwartej, przedstawia możliwości poszukiwania pomocy w razie wystąpienia trudności.

4. Organizacja zebrań i dni otwartych dla rodziców.

5. Współpraca z rodzicami, włączenie rodziców w organizację imprez klasowych.

7. PRZEWIDYWANE EFEKTY:

a) uczeń:

- czuje się bezpiecznie w szkole;

- wie, jak radzić sobie ze stresem;

- potrafi zgodnie współpracować w zespole;

- szanuje nauczycieli i kolegów w klasie, nie ma uprzedzeń do innych;

- jest akceptowany, wie, co świadczy o jego wyjątkowości;

b) rodzic:

- ma poczucie, że jego dziecko jest bezpieczne w szkole;

- współpracuje z nauczycielem;